3 Deatnu lea guovddáš sámi guovllus ja golgá golmma sámi gieldda čađa: Deanu, Kárášjoga ja Ohcejoga. Čázádagas ásset masá 7000 olbmo, ja eatnašat leat sápmelaččat. Danne sáhttit dadjat ahte čázádat lea stuorámus oktilas sámi ássanguovlu máilmmis. Sámi luossabivdo-giella Jurddaš ahte sámegiel sánit mat govvidit buođđuma Deanučázádagas, duođaid leat hui boarrásat. Dat sáhttet leat nu boarrásat go 5000 jagi. Earret eará leat dakkár sánit go buođđu, doaris, joddu, fierbmi ja oazis. Sátni fierbmi (vierbmi) lea buiga sámi sátni ja lea oktasaš-sámi doaba dahje sátni dološ fierpmi birra. Dolin leat sápmelaččat gođđán sin iežaset firpmiid. Gođđit-sátni lea ge hui dološ sámi sátni. Don dolin leat sápmelaččat geavahan gáskálaššattu ráhkadit das árppuid gođđit firpmiid. Gáskálaš-fiiber lea geavahuvvon gođusávnnasin máŋgga sajis Eurohpás ja Ásias. Eami- dahje álgoálbmogat Sibirjjás leat áiggiid čađa gođđán firpmiideaset gáskálas-árppuiguin. Tanavassdraget renner gjennom tre samiske kommuner: Deatnu/Tana og Kárášjohka/ Karasjok på norsk side, og Ohcejohka/Utsjoki i Finland. I kulturell sammenheng er området knyttet til vassdraget og derfor det største sammenhengende samiske bosetningsområdet i verden. Det samiske laksefiske-språket Tenk at de samiske ordene som beskriver buođđun – stengselsfisket i Tanavassdraget, er veldig gamle. De kan være så gamle som 5000 år. Blant annet er det snakk om ordene buođđu – stengsel, doaris – tverrstengsel, joddu – posegarn, fierbmi – garn og oazis – tverrstengsel. Ordet fierbmi (vierbmi) er et ekte samisk ord og er en fellessamisk betegnelse for garn. I eldre tider har samene helt og holdent laget sine garn selv. Ordet gođđit, som betyr å binde fiskegarn (også veve), er et eldgammelt samisk ord. Det eldste råmaterialet til laging av garnet har trolig vært neslefiber (nesle: plante som på samisk heter gáskálas). Neslefiber – gáskálas har vært brukt som tekstilmateriale mange steder i Europa og Asia. Urfolk i Sibir har opp gjennom tidene laget garn av nesletråd.
RkJQdWJsaXNoZXIy NDI2ODk=